Kan je zeewier verantwoord eten?

Zeewierteelt is het kweken en oogsten van zeewier of algen. Sommige zeewiertelers verbouwen het op een natuurlijke manier, terwijl anderen het groeiproces volledig controleren, van zaad tot oogst.

Zeewier wordt al eeuwenlang geteeld in Azië. In recente jaren heeft zeewierteelt aan populariteit gewonnen en is de sector wereldwijd sterk gegroeid.

De wereldproductie van zeewier groeide van 10,6 miljoen ton in 2000 naar 32,4 miljoen ton in 2018, aldus de Food and Agriculture Organization van de Verenigde Naties (FAO). In 2018 vertegenwoordigde geteeld zeewier 97,1 procent van de totale productie in volume.

De totale waarde van de sector wordt geschat op USD 6 miljard. In Japan is de jaarlijkse productiewaarde van nori ongeveer USD 2 miljard en het is daarmee een van de meest waardevolle aquacultuursoorten ter wereld.

Diversiteit aan soorten

Zeewier kent een enorm aantal variëteiten, met meer dan 1.800 groene, 2.000 bruine en meer dan 7.200 rode algensoorten verspreid over de wereld. Daarnaast zijn er naar schatting tussen de 200.000 en 800.000 soorten microalgen.

De meest geteelde zeewiersoorten zijn Eucheuma spp. en Kappaphycus alvarexii, die worden geteeld voor het natuurlijke geleermiddel carrageen; Gracilaria spp. is belangrijk voor agar. Daarnaast heb je nog Saccharina spp. (kelp), Undaria pinnatifida (Wakame), Pyropia spp. (Nori) en Sargassum fusiforme (Hiziki) die allemaal voor consumptie geteeld worden.

De microalgen Euglena en Chlorella worden met succes op commerciële schaal in Japan geteeld in zoetwatertanks. Ze worden zowel gebruikt in voedings- als biobrandstoftoepassingen.

Het telen van zeewier

De belangrijkste zeewierproducerende landen zijn China, Indonesië en de Filipijnen. Andere belangrijke producenten zijn Korea, Japan, Maleisië en Zanzibar.

Zeewier wordt op verschillende manieren geteeld, afhankelijk van de soort en het klimaat waarin het wordt geteeld. Het wordt vaak gezaaid op dunne touwen die neergelaten kunnen worden in diep water via traditionele technieken, zoals bij het kweken van mosselen, of tussen bamboepalen in ondiep water. De meerderheid van de zeewiersoorten hecht zichzelf aan de groeistructuur waar ze opzitten via hun wortels, die functioneren als anker.

Er is geen voer of externe input nodig om zeewier te telen. Zeewier zet namelijk zonlicht om in energie via fotosynthese.

Geweldig voordeel: zeewier haalt koolstofdioxide uit de oceanen, wat op zijn beurt weer de koolstof in de lucht vermindert en verzuring van de oceaan tegengaat. Er wordt geschat dat als 9% van de oceaan gebruikt zou worden voor zeewierteelt, er elk jaar 53 miljard ton aan koolstofdioxide uit de lucht verwijderd zou kunnen worden. Zeewier neemt ook stikstof op uit de oceanen, wat ook helpt tegen oceaanverzuring.

Effecten van het telen van zeewier

Gezien de snelheid waarmee de zeewierproductiecapaciteit wereldwijd groeit en het toenemende belang van zeewier, wordt de sector geconfronteerd met veel uitdagingen op milieu- en sociaal vlak, die we ook zien in viskwekerijen en in de visserij.

Zeewierteelt wordt in verband gebracht met een aantal milieueffecten, zoals verandering in de kwaliteit van het water, primaire en secundaire productiviteit en de inheemse visserij.

De gezamenlijke ASC-MSC Standaard voor Zeewier is een belangrijk hulpmiddel bij het aanpakken van deze effecten en bevordert het ecologisch duurzame en maatschappelijk verantwoorde gebruik van zeewier.

De Standaard werd geïntroduceerd in 2017 en is van toepassing op zowel zeewier dat wordt geteeld als wieren die in het wild worden geoogst. Telers moeten hun effect op de omliggende natuurlijke omgeving beperken, zorg dragen voor hun werknemers, en samenwerken met de lokale gemeenschap.

Kwaliteit van het water

Zeewiertelers moeten aantonen dat ze er alles aan doen om hun impact op de omringende natuurlijke omgeving beperken. Zo mogen ASC-gecertificeerde zeewiertelers bijvoorbeeld geen mangroves kappen. Deze praktijk beschadigt niet alleen natuurlijke mangrovebossen, maar het beïnvloedt ook de zeewierteelt negatief, doordat het de kwaliteit van het water aantast.

Biodiversiteit

ASC-gecertificeerde zeewiertelers worden gecontroleerd om ervoor te zorgen dat de diversiteit van het lokale ecosysteem niet of minimaal. Ze moeten ook nauw letten op het beheer van afval en vervuiling, energie-efficiëntie, bestrijding van ziekte en plagen, die allemaal een negatieve invloed kunnen hebben op de biodiversiteit.

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Zeewierteelt moet ook op sociaal vlak verantwoordelijk gebeuren. Dit betekent dat producenten hun werknemers fair moeten behandelen, met de lokale gemeenschap moeten samenwerken en goede, gewetensvolle buren moeten zijn. Zo moeten zeewiertelers bijvoorbeeld waarborgen dat hun werknemers beschermd worden tegen schadelijke praktijken zoals kinderarbeid, gedwongen arbeid of discriminatie, en moeten ze hun rechten ondersteunen op het gebied van gezondheid en veiligheid, alsook eerlijke lonen en adequate werkomstandigheden voorzien.

Toepassingen van geteelde zeewier

Zeewier wordt als voedsel gegeten, maar het wordt ook vaker dan je misschien denkt toegepast buiten de keuken. Bijvoorbeeld in gezondheidssupplementen en -drankjes, als natuurlijk verdikkingsmiddel, in medicijnen, in voer voor vissen en vee, in tandpasta en cosmetica en als biobrandstof. Het wordt ook steeds vaker toegepast bij de productie van textiel en alternatieven voor plastics, zoals bijvoorbeeld biologisch afbreekbare verpakking, watercapsules en rietjes.

Koken en eten van zeewier

Zeewier wordt vaak een superfood genoemd, omdat het rijk is aan jodium en calcium en het natuurlijke antioxidanten, mineralen en aminozuren bevat. Het is een veelzijdig culinair ingrediënt, met veel gezondheidsvoordelen, en het geniet de toenemende belangstelling van een groeiende gezondheidsbewuste wereldbevolking.